Қазіргі тілімізде екі сөзден қалыптасқан тұрақты тіркес сияқты көрінгенмен сөз төркінін іздестіре келгенде алғаш бір сөз ғана болғандығына көз жеткізу қиынға соқпайды. Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінен мынаны оқимыз: «ерэт» немесе «ерэдз» тұлғалары «еркек қалпын игеру, ерлерге ұқсау» (ДТС, 176). Қазіргі біздің түсінігіміздегі «азамат болу» сияқты тіркес те көрсетілген мағыналардан онша алшақ кетпейді. Ескерткіштегі «ерэт» немесе қазіргі қолданылуымыздағы «ер жет» тіркесінің қайсысы да тек ер балалардың үлкейіп, есеюіне арналған. Дәл осы мағына жағына табан тірей отырып, бүгінгі қолданылып жүрген «ер жет» тіркесінің төркіні «ерэт» деуімізге толық мүмкіндік бар. Оның тіркес болып қалыптасуы қазақ тілі заңдылығынан туған: ерэт => арйэт => ериет => ержет => ер жет + у => ер жету. Жазба ескерткіштегі тұлғаға жақын дыбыстық құрам тува тілінде сақталған: элаэди. М9нда тек л ~ р дыбыс сәйкестігі ғана байқалады (ерэт>элээди). Ал моңғол тілінде біздегідей сөз тіркесіне айналған: эрийн цээнд хурэх .[1]
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Энергетикалық дағдарыс Қытай ғалымдарының айтуынша, Айдан табылған Гелий-3 элементі Жердегі энергетикалық дағдар
Менің ойымша кез келген адамның әдептілігі мен жан-дүниесінің сұлулығы ең алдымен балаға ақ сүтін беріп, әлпештеп өсірген ана жүрегінің жылуынан басталады. Ана баласы қандай қателік жасаса да кешіреді. Оның мейірімділігінде шек жоқ. Ана болу - бүкіл өміріне кететін рухани күш пен ерен еңбек. Өз баласын бағып-қағуда ана өзін-өзі ұмытып, барлық күш-жігерін перзентіне жұмсайды, ол арқылы оның жаны нұрлана, нәрлене түседі деп ойлаймын.Әлемдегі ең сұлу және ең керемет атау – «Ана». Оның қадірі мен қасиетін түсініп біту мүмкін емес. Өйткені түн ұйқысын төрт бөліп, сіз үшін өл-өлгенше жанын беретін ананың балаға деген махаббаты мәңгілік, шексіз. Алғаш көзіңді ашқан кезде бауырына басып, «балам» деген анаңның әлдиі, бүтінін беріп жартысын алған, барын беріп жоғына қанағат танытқан – анаң. Менің анамның есімі- Гулмира. Менің ойымша, жер бетіндегі барлық балаға өзінің ақ жаулықты анасы қымбат және алтынға бергісіз. Анасының тірі болғанын немесе қайта келуін аңсап жүрген жас балалар қаншама?! Ал мен бақыттымын, себебі менің анам жанымда, әрдайым құшағына қысып өз махаббатын сыйлайды. Менің анам әлемде жоқ, өмірде жоқ ең мейірімді жан. Әрбір а өзінің анасын әрдайым және мәңгілік мақтан тұтары сөзсіз, тоғыз ай он күн көтеріп, тар құрсағын кеңітіп дүниеге әкелді. Қазақ халқы мақтан тұтатын батыр, әнші, дана ақ жаулықты аналарымыз да бар емес пе?! Мысалы: Күләш Байсейтова, Фариза Оңғарсынова т.б Өзінің есімін тарих сахнасына алтын әріппен жазып қалдырып кеткен аналарға біз әрқашан басымызды иеміз!