Пәні Қазақ тілі Мұғалімнің аты-жөні Байзакова Г.Т.Оқулық «Көкжиек-Горизонт» ЖШС 2018Сабақ № , сабақ тақырыбы Модуль: Қазақстан қорықтары.Ө Тұрманжанов «Қарлығаш, Дәуіт, Жылан»Тақырып: Қызыл кітапІс-әрекет реті Ресурстар(мұғалім толтырады) Орындалуы-выполнениеМағынаны таныИзучи Дәптерге жазамыз:Желтоқсанның жиырма екісіҚызыл кітапМәтіндегі негізгі және қосымша (жанама) ақпарат дегеніміз не?Мағыналық бөліктің негізгі мәліметтерін көрсету үшін, онда тезистер мен тұжырымдар қолданылады және олар көбінесе абзацтың басты идеясы – бірінші және екінші сөйлемдер болады.Қосымша (жанама) ақпарат түрлері қосымша, суреттейтін және анықтайтын, қайталанатын, жинақтайтын ақпараттарды қамтиды. 1. берілген идеяны нақтылайтын, растайтын немесе түсіндіретін нақты мысалдар келтіреді; 2. басқа ғалымдардың пікірлерін, дәйексөздерін келтіріп, өзінің ойларын растайды, көрсетеді. Мұндай ақпарат мынадай қыстырма сөздер мен шылау сөздер арқылы енгізілуі мүмкін: мысалы; сондықтан; мәселен, сол сияқты; атап айтқанда. Түйінді ақпараттар қорытынды шығарады, қорытындылайды, мәтіннің негізгі ойларын қорытындылайды. Бұл ақпарат келесі сөздермен енгізіледі: осылайша, қорытындылай келе, т.б. Мәтіндердің тақырыбы, мазмұны, түрі мен құрылымыТақырып/тема Көне грек тілінен «thema» («тема», «тематика») қазақ тіліне «тақырып», «тақырыптама» болып аударылады. Мәтінде не туралы айтылса, сол тақырып болып табылады. Тақырып мәтін атауында берілуі де, берілмеуі де мүмкін.Мазмұн/содержание Мазмұн тақырыпқа қарағанда тереңірек, кеңірек. Оны анықтау үшін, «Мәтінде не баяндалады?» деген сұраққа жауап табу керек.Мәтін түрлеріВиды текста Мәтіннің әңгімелеу, сипаттау, пайымдау деген түрлері бар.Әңгімелеу мәтіні қандай да бір оқиғаны баяндайды, «не істеді?» сұрағына жауап береді.Сипаттау мәтіні(описание)бір нәрсені, затты сипаттайды және «қандай?» сұрағына жауап береді.Пайымдау мәтіні белгілі бір пікірді түсіндіреді, дәлелдейді және «не үшін?» сұрағына жауап береді.Мәтін құрылымыСтруктура текста Кез келген дұрыс және сауатты құрастырылған мәтін үш бөліктен тұрады.Кіріспе: бастапқы деректерді баяндайды, зерттеу проблемасын тұжырымдайды.Негізгі бөлім: мәтіннің мазмұнын ашады, нақтылайды, дәлелдейді, талдайды.Қорытынды: мәтіннің негізгі тұжырымдамалық мазмұнын қорытынды баяндайды, сондай-ақ басты қорытындыларды қысқаша тұжырымдайды. Жаңа сөздер:Негізгі-основнойҚосымша, жанама-Второстепенная, доп.информациянақтылайды-уточняетдәйексөздер-доказательстваТүйінді ақпарат-заключ.информацияТақырып – темаӘңгімелеу – рассказыватьСипаттау – описыватьПайымдау - доказывать Құрылым- структураКіріспе –введениеНегізгі бөлім –основная частьҚорытынды-итогТіршілік=өмір-жизньЖойыру алдында-на грани исчезновенияҚолға алды= істі бастады-взял дело в рукиЖарық көрді- появился, был издан​