Очем стих аркадзя куляшова бывай ? ? бывай, абуджаная сэрцам, дарагая. чаму так горка, не магу я зразумець. шкада заранкі мне, што ў небе дагарае на ўсходзе дня майго, якому ружавець. ці помніш першае нясмелае над намі жаўранкам звінеў і плакаў май. назаўтра золкае, туманнае світанне, суровы позірк твой і мой нямы адчай. пайшла, пакінуўшы мне золкі і туманны, палынны жаль смугой ахутаных дарог, каб я хвілінны боль і горыч гэтай раны і ў сэрцы заглушыць сваім не мог. пайшла, ніколі ўжо не вернешся, алеся. бывай, смуглявая, каханая, бывай. стаю на ростанях былых, а з паднябесся самотным жаўранкам звініць і плача май.

сармацкія каштоўнасці дарогі сэрцу, але калі радзіма ў няволі, у снежнай завеі і сцюжы, лепшыя з яе сыноў становяцца сынамі буры. у кнізе час ад часу сустракаецца такі персанаж - высакародны валацуга з разбітым сэрцам разумныя людзі асуджаюць яго і шкадуюць. але менавіта сын буры бачыць таямнічую плачку, ўвасабленне забытай гісторыі, патрыятычнага абавязку.

падзеі ў тэксце ўспрымаюцца спачатку вачыма селяніна як інфернальныя, невытлумачальныя з'явы. потым - вачыма асвечаных спадароў, выкрывае забабоны. затым апавядальнік канстатуе: не варта легкадумна ставіцца да рэчаў, на першы погляд ненавуковым. "ёсць шмат на свеце, сябар гарацыя " як сцвярджае адзін з даследнікаў, п.васючэнкам, ян баршчэўскі папярэджваў нашчадкаў не занадта захапляцца эзатэрыкай, не лезці за тую заслону, куды нельга зазіраць цікаўным, інакш можна выклікаць катастрофу. і яшчэ адзін пласт - гэта гучыць у кожным радку патрыятызм, сімвалічнае выява былой свабоды, пакут народа, спробаў іву казкі баршчэўскага ствараліся паміж двума паўстаннямі, шматлікія з яго сяброў былі рэпрэсаваныя.

плаксун, атрымаўшы згоду, едзе у маёнтак, абвяшчае пра свой намер пану, аддае за варку выкуп.ноч была ціхая і пагодлівая, голас дуды чуцён далёка, рэха адзывалася па ўсёй ваколіцы, у вёсках не змаўкаў сабачы брэх.вечар быў цёмны, неба пакрыта хмарамі, нідзе аніводнае зоркі, падаў густы снег.кажуць, тыя, хто набліжаўся да яе, чулі такія словы: "няма каму даверыць таямніцу сэрца майго! "як узышло сонца, сабраліся   ўсе рыбакі, прыехаў ксёндзплябан, пакрапіў свянцонаю вадою нерат і возера.все предложения взяты из "шляхціц завальня або беларусь у фантастычных апавяданнях" яна баршчэўскага.