Да вайны ў школе, дзе вучыўся Косця Кветка, маляванне і чарчэнне выкладаў старамодны настаўнік Апалінарый Феактыставіч, па празванню Цыркуль.
Высокі, тонкі, у чорным, яшчэ царскіх часоў сурдуце, Апалінарый Феактыставіч знешне на самай справе адпавядаў дадзенай яму мянушцы. Але менш за ўсё гэтага абцягнутага чорным сукном чалавека можна было назваць сухім ці чэрствым: ён оыў старамодным, крыху напышлівым. але толькі не сухім.
Прадмет свой Апалінарый Феактыставіч ведаў добра, але быў надзвычай мяккім чалавекам, і гэтым карысталіся не на карысць вучобе. Вучні ведалі: да рэвалюцыі іх настаўнік выкладаў у гімназіі латынь. I хоць цікавасці да латыні шасцікласнікі, вядома, не праяўлялі абсалютна ніякай, тым не менш на ўроках Апалінарыя Феактыставіча часта гучала гэтая мёртвая. але прыгожая мова.
Аматарам лацінскай мовы часцей за ўсё прыкідваўся Косця. Можа, яму падабалася ўзрушанасць старога настаўніка, які, хвалюючыся, вымаўляў незразумелыя звонкія словы, а магчыма, ім кіравала звычайнае самалюбства, але Косця часцей за другіх ішоў на свядомую правакацыю. Калі хто-небудзь не зрабіў чарцяжа і прадчуваў немінучую пагібель, яго нязменным выратавальнікам быў Косця.
Пры ўваходзе Апалінарыя Феактыставіча ў клас Косця, які сядзеў на першай парце, напускаў на твар цень задумлівасці і летуценнасці. Настаўнік раскрываў класны журнал, але ў гэты час Косця ўжо сядзеў з паднятай рукой. Атрымаўшы дазвол выказацца, хлопец задаваў пытанне. Стары настаўнік адрываў позірк ад класнага журнала, і на твары яго з’яўлялася ўсмешка. Ён, вядома, здагадваўся: не прагай ведаць якое-небудзь новае лацінскае слова гарыць яго юны апанент, але пераадолець спакусу і не адказаць на пытанне Апалінарый Феактыставіч не мог. Той, над кім павіс дамоклаў меч быць выкліканым і ісці з чарцяжамі да стала, на нейкі час быў выратаваны.. .
Інтарэс шасцікласнікаў да мовы Авідзія і Гарацыя ўзрастаў па меры таго, як набліжалася доўгачаканая хвіліна збавення — званок на перапынак. Нарэшце бабка-вартаўніца дрэнькала ў стары вышчарблены званок, і стрыжаныя шасцікласнікі гаманлівай талакой зрываліся з месца. Апалінарый Феактыставіч з разгубленай усмешкай закрываў класны журнал, у які ён за ўвесь урок не паставіў ніводнай адзнакі…
Вучні падрасталі, заводзілі прычоскі. У дзесятым класе няўрымслівы Косця ўжо не дазваляў сабе карыстацца слабасцю старога настаўніка. У адносінах класа да Апалінарыя Феактыставіча з’явілася нешта новае. Гэтае новае, бадай, можна было назваць прытоенай, схаванай недзе ў глыбіні юнацкіх душ павагай да свайго настаўніка. Маладосць нарэшце ацаніла вялікую, нязменную любоў і адданасць Апалінарыя Феактыставіча латыні — прадмету, які даўно можна было забыць.
Гэту павагу класа адчуваў і сам настаўнік, хоць знешне, здавалася, яна не праяўлялася ні ў чым. Пасля ўдалага чарцяжа, зробленага кім-небудзь з дзесяцікласнікаў, Апалінарый Феактыставіч ставіў умельцу пяцёрку, закрываў журнал і строгі , сур’ёзны падымаўся над класам.
—Вам трэба думаць не толькі пра гэтыя чарцяжы, — заяўляў ён. — Пара ўжо кожнаму з вас зрабіць для сябе чарцёж усяго будучага жыцця. Але ў гэтым вам лепш за мяне дапаможа Авідзій.
Апалінарый Феактыставіч пачынаў чытаць Авідзія. Голас настаўніка быў слабы, прыглушаны, ён дрыжаў і зрываўся, але вучні слухалі з затоеным дыханнем. Ніхто не разумеў слоў лацінска верша, які перажыў многія стагоддзі, але ўсе, здаецца, адчувс магутнае, узнёслае пачуццё, схаванае ва ўрачыстых радках.
— Авідзій любіў сваю зямлю, як можа яе любіць вялікі сын сваёй айчыны, — натхняўся стары настаўнік. — Таму яго слова будзе жыць да таго часу, пакуль будзе ўладарыць чалавек на зямлі.
Апалінарый Феактыставіч заўсёды тлумачыў Авідзія напышліва, у прыўзнятым, урачыстым стылі. Але цяпер гэта старшакласнікам падабалася.. .
1. Нездарма ў нас кажуць: лес і вада — брат і сястра.
2. Дождж прашумеў, зазелянелі лугавіны.
3. Доўга не мог заснуць Міхась - клапатлівыя думкі змянялі адна
адну.
4. Куды ні зірні - усюды стэп ды стэп.
5. Ад расы прыемна было ў ногі: не так калолася пакоша.
6. Ён быў незадаволены: прыходзіцца стаяць на месцы.
7. Даўно вядома: зялёным раслінам патрэбна сонечнае святло,
8. Прыкладзеш вуха да ствала бярозы - пачуеш пад бяростай
вясновы сок.
9. Паглядзеў на неба: шэрыя воблакі нізка навіслі над зямлёй.
10. Шаша поўнілася вялікім рухам: чулася ржанне коней,
няспынна гулі машыны.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Састаўте характарыстыку герояў жуль *))
дзік сендая - галоўны герой рамана "пятнаццацігадовы капітан". сірата, які вырас у дзіцячым доме. адораны хлопчык, у чатыры гады навучыўся чытаць, пісаць і лічыць. у восем гадоў пайшоў юнгай на карабель. каліфарнійскі суднаўладальнік джэймс уелдон, якому хлапчук прыйшоўся па душы, аддаў дзіка да школу ў сан-францыска.
спачатку дзік пачатковец-матрос, а калі китобои адплылі на паляванне, то на гэты час капітан халл прызначыў дзіка старэйшым на караблі. пасля гібелі халла і матросаў дзіку прыйшлося стаць капітанам «пілігрымы». у свае 15 гадоў дзік сендая не пабаяўся ўзяць на сябе кіраванне караблём і разам з тым адказнасць за жыццё людзей, якія знаходзіліся на борце яго карабля. і калі б не падступныя негора, дзік напэўна змог бы прывесці шхуны да амерыканскага берага. патрапіўшы па віне негора і гарриса ў няволю, дзік сендая мужна выносіць цяжкія ўмовы невольничества. і больш, чым за сваю, хлопчык перажываў за лёс місіс уелдон і маленькага джэка. сендая не пакідае надзеі на ўцёкі і вяртанне ў амерыку разам са сваімі сябрамі. каманда «пілігрымы» складалася з капітана халла і пяці матросаў. капітан халл - адзін з спрытных гарпунеров флатыліі, на яго судне заўсёды панаваў бездакорны парадак. яго матросы былі дасведчанымі мараплаўцамі, якія не баяліся ісці насустрач небяспекі. каманда жыла як адна дружная сям'я. і апошняя паляванне апынулася для яе фатальнай: загінула ўся каманда кітабойнай шлюпкі. місіс уелдон, пяцігадовы джэк, стрыечны брат бенедыкт, старая нянька нен мужна асільвалі ўсе перашкоды падчас гэтага небяспечнага падарожжа, ніколі не скардзіліся на цяжкасці. пяцёра неграў, што апынуліся на «пілігрымы» выпадкова, апынуліся надзейнымі таварышамі, ва ўсім і юнаму капітану і на моры, і на сушы.
адважныя вандроўцы, перш за ўсё, дзік сендая, прыцягваюць мяне тым, што яны не пасуюць перад цяжкасцямі, смела сустракаюць небяспеку і перамагаюць яе, акрамя таго, яны верныя таварышы.