Сөйлемдегі көп нүктенің орнына тиісті септік жалғауын қойып жазыңдар ұялы телефонды қазір ə ған тұрғыны пайдаланады

Ұялы телефонды қазір əлемде милллиардтаған тұрғыны пайдаланады 

Асқақ Тянь-Шань тауы жотасының көкжасыл бауырайынан орын тепкен қаланы «қала-бақ» деп атайды. Қала маңының табиғаты да әсем: мен мұңдалаған, алып тау шыңдары, асау өзендер, түрлі жұмбақ үңгірлер, бірегей реликті шоқ тоғайлар, бәрі де қаладан бірнеше шақырымда ғана жатыр.
Бұл жер тарихта Жетісу – «жеті өзен елі» атымен белгілі, қәзірде еліміздің ең бай және көрікті аумақтарының бірі.
Алматы туризмінің ерекше қызықтыратыны, саяхатшы бір күннің ішінде бес климаттық аймақтың куәсі бола алады – ыстық шөлді жерден бастап, мәңгілік қарға дейінгі жолдан өтеді. Бұл өлкенің көрікті табиғат кешені әр түрлі туризмнің гүлденуіне мүмкіндік жасайды.
Алматы Қазақстанның табиғаты сұлу тау қойнауында, Орта Азияның климаттық жағдайы ең қолайлы жерлерінің бірінде орналасқан. Тап-таза мөлдір тау суы қалаға, жасыл желектерге нәр беріп, ауаны тазартады.
Бұл туристер үшін де бәрекелі өлке. Мұнда тамашалап көретін, Хан Тәңірі шыңы мен Шымбұлақтың қар басқан жолдарынан Ұлы Жібек жолы, Әнші құмдар маршруттарына дейінгі, бірегей жерлер өте көптеп кездеседі.
Қала Евразия құрылығының дәл ортасында, Қазақстанның оңтүстік-шығысында, теңіз деңгейінен 700 ден 1100 м биіктіктегі, Тянь-Шань тауының етегінде орналасқан. Оның үстінен, биіктігі жағынан Қазбек, Монблан шыңдарынан кем түспейтін, Талғар (5017м), Нұрсултан (4376м), Үлкен Алматы (3684м) шыңдары мен мұңдалап алыстан көрінеді.
Алматының климаты шұғыл континентальды, жыл бойы ғана емес, тәулік бойы да температураның ауытқып отыруы жиі байқалады. Халқының саны - 1 млн. 500 мың, жер көлемі - 350 кв.м, экономикалық белсенді халқының саны - 763 мың адам.
Алматы көк желекпен көмкерілген. Оның 10 000 гектар аумағын саябақтар мен шоқ тоғайлар, гүл бағзалар және бақшалар алады. Орталық көшелері мен даңғылдары, арықтар мен фонтандарды, егіндік пен бақшаларды төмен қарай құлдырай ағып жатқан, үш тау өзендері – Есентай, Үлкен және Кіші Алматы өзендерімен жарыса, жоғарыдан төменге, оңтүстіктен солтүстікке қарай созылып жатыр.
Қалаға салқын ылғал ауа әкелетін фонтандар (су бұрқақтар) мен көз қуантар гүл бағзалар ерекше әсемдік береді.
Қала көркі кешке және түнде, түрлі түсті жарқ-жұрқ еткен сары, ақ, қызғылт моншақ-шамдар ұшқындары қатар тізіліп, таңғаларлық сұлу кейіпке енеді. Витриналар, кафе, мейрамханалар мен ойын-сауық орталықтарының оттары таң атқанша сөнбейді.
Алматы – Іле Алатауы баурайында алқызыл гүлге бөленген, Орта Азияның ең әсем қалаларының бірі ретінде мойындалған, қала бақ. Алматылықтар өз қаласының әлемдегі ең сұлу қала екендігін мақтан етеді.

Толықтауыш - баяндауышқа қатынасты болып, қимыл-әрекеттің объектісін білдіреді. Атау септігі мен ілік септігінен басқа септік жалғауларының бірінде болады.

Толықтауыш құрамына қарай бір сөзден ғана болып дара толықтауыш және бірнеше сөзден, сөз тіркесінен, күрделі сөзден құралып күрделі толықтауыш болып бөлінеді.

Дара толықтауышқа мысалдар:

Атасы баласын (кімді?) шақырды.

Мен Айданамен (кіммен?) сөйлесіп, кездесу туралы ұсыныс жасадым.

Күрделі толықтауышқа мысалдар:

Табиғатты қорғауды (нені?) өзіңнен бастау керек.

Мен келе жатқандарға (кімдерге?) көзімді сығырайта қарадым.

Үйірлі толықтауыш - үйірлі мүшеден болған толықтауыш үйірлі толықтауыш деп аталады.

Мысалы: Көкірегі ашық, білімі тереңге (кімге?) өмірде қиындық кездеспейді. Қайсардың үйі аң терісі дегенге (неге?) толып тұр.

Мағынасына қарай және грамматикалық тұлғасына қарай екіге бөлінеді:

1.Тура толықтауыш:

- сабақты етістіктің алдында келеді;

- табыс септігінде болады.

Мысалы:

Әлия бөлмедегі гүлдерді (нелерді?) күнде суарады.

Ол медицина академиясын (нені?) биыл бітіріп келді.

2. Жанама толықтауыш:

- салт етістіктің алдында келеді;

- барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктерінде болады;

Мысалы:

Мен кешкісін Нұрбекке (кімге?) телефон соғқтым.

Ол маған (кімге?) Мансұрмен (кіммен?) сөйлесу керектігін айтты.