Завтра годовая к.р. по казахской , ответить на два вопроса: шешендік сөздердің түрлерін атап беріңдер абайдың қара сөздерінің тақырыптары қандай?

өткіздік; алыстық, жұлыстық, тартыстық, ортасы жасқа келдік;қажыдық, жалықтық,  жетеме

ответ:

арғын тайпасының атығай руының құдайберді тармағынан шыққан[1].

атасы – жұмабай қажы. әкесі бекен айналысқан дәулетті болған. анасының есімі – гүлсім. мағжан ауыл молдасынан сауатын ашып, 1905 – 1910 жылдары қызылжардағы (петропавл) №1 мешіт жанында белгілі татар зиялысы, мұсылман халықтарының азаттығы жолында күрескен м.бегишевтің ұйымдастыруымен ашылған медреседе оқыды. медреседе бегишевтен шығыс халықтарының тарихынан дәріс алды, қазақ, татар әдебиеттерін, фирдоуси, сағди, хафиз, омар һайям, низами, науаи секілді шығыс ақындарының дастандарын оқып үйренді.

баспадан 1909 жылы шыққан абай өлеңдерін оқып, “атақты ақын, сөзі алтын хакім абайға” деген өлең жазды. 1910 – 1913 жылдары уфа қаласындағы “ғалия” медресесінде білім алды. онда татар жазушысы ғ.ибрагимовтен дәріс алып, белгілі қайраткер с.жантөринмен тығыз қарым-қатынас орнатады, болашақ көрнекті жазушы б.майлинмен танысады.

ибрагимовтің көмегімен 1912 жылы қазан қаласындағы кәрімовтер баспасында “шолпан” атты тұңғыш өлеңдер жинағы басылып шығады. “садақ” журналын шығаруға қатысады, оған өзінің өлеңдерін жариялайды. 1913 – 1916 жылдары омбы мұғалімдер семинариясында оқыды.

“бірлік” ұйымы жұмысына белсене араласып, “” қолжазба журналын шығаруға қатысады. ә.бөкейхан, а.байтұрсынұлы, м.дулатұлы секілді алаш қайраткерлерімен байланыс орнатып, қазақ газетіне өз өлеңдерін жариялайды.

1917 жылы ақпан төңкерісінен кейін қалыптасқан саяси жағдайға сай қоғамдық өмірге белсене араласып, ақмола облыстық қазақ съезін өткізуді ұйымдастырушылардың қатарында болды. осы жылы сәуірде ақмола облысы қазақ комитеті құрамына сайланды. мәскеу қаласында өткен бүкілресейлік мұсылман съезіне қатысты. бірінші жалпықазақ съезінің шешімі бойынша бүкілресейлік құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат ретінде ұсынылды.

“алаш” партиясының ақмола облысының комитетінің мүшесі болды. “үш жүз” партиясы өкілдерінің жалған айыптауымен бір айға жуық абақтыға отырып шықты. екінші жалпықазақ съезіне делегат ретінде қатысып, онда оқу мәселесі бойынша құрылған комиссияға төрағалық етті.

1918 – 1919 жылдары петропавл уездік земство басқармасында қызмет етті. 1919 – 1923 жылдары ақмола губерниялық “бостандық туы” газетінде, “шолпан”, “сана” журналдарында, “ақжол” газетінде қызмет істеп жүріп, халық ағарту жұмысына белсене араласады. сол кезеңде қалың қауымға таныс поэмасы “батыр баянды” жазып, жарыққа шығарады.

1923 – 1927 жылдары мәскеуде жоғары әдебиет-көркемөнер институтында оқиды. онда орыс әдебиетін, батыс еуропа әдебиетін терең зерттеп, орыс мәдениет қайраткерлерімен жете танысып, көпшілігімен достық қарым-қатынаста болады. мәскеуде оқып жүргенде оның шығармалары орынсыз сынға ұшырады.

объяснение:

қазақтар сияқты немістер де үйлену тойына зор мән береді. оларда сақталған дәстүрдің бірі біздің дәстүрге ұқсас. ол – атастыру дәстүрі. оны «серт беру» немесе «салтанатты сыйласу» деп те атайды. екі жақтың туыстары құда болғандықтарын жариялап, жақын араласа бастайды. некелесуге даярлық сол күннен басталады. атастыру мен той арасы 6 ай немесе 1 жыл болуы мүмкін. құдаласқан екі жақ бірлесіп жас жұбайларға жасау жинап, үй салып береді.

 

xviii ғасырға дейін рейланда жерінде немістер қызды жеребе ойынына салатын болған. жеребе ұрысқа түскен қыз еріксіз ұзатылып кете барады. неміс қыздары әке-шешесіне мұңын шағып өлең айтатын болған. яғни, бұл қазақтардағы сыңсу өлеңіне ұқсас.

 

аукционға түскен қызға жігіт бір тілім нан ұсынады. қыз нанды қабылдап, жігітті шығарып салуға қарсылық білдірмесе ол қыздың көнгендігі болып саналған. кей жерлерде жігіт қызға ұнамаса, қыз оған бұршақ гүлін ұсынатын болған. бұл гүл ел арасында ұнатпағандықтың белгісі саналған.

 

неміс халқының салты бойынша некелесудің бірінші күні жас жұбайлар төсегіне қуырылған тауық әкелінеді. оны «некелік» немесе «махаббат асы» деп атаған.

 

немістерде жас жұбайларға нан ұсыну дәстүрі қалыптасқан. бұл нанды «бақыт наны» деп атайды.

 

наннан ауыз тиген соң, қалған наннан квас жасайды, той кезінде жасалған сусынды қонақтарға ұсынады. дәм татқан меймандар табаққа ақша салады. бұл қазақтың беташарындағы ақша салу дәстүрімен сәйкес келеді.

 

күйеу мен қалыңдық көжені бір ыдыстан кезектесіп ішіп, махаббаттарының берік, таза – пәк болуын тілейді. осылайша көжеден ауыз тиген соң,   қалыңдықты ортаға алып шіркеуге неке қиюға барады. бұл дәстүр қазақтың жас жұбайларына мешітте су ішкізу дәстүріне ұқсас.  

 

немістерде жас жұбайлар тұратын үйдің ауласына құйрығына сыпыртқы байланған әтешті жібереді, ол сыпырған күйі өткен жерді тазалап өтеді. бұл жас отауға жын-шайтан үйір болмасын деген ырым.

 

қазақстандағы немістерде жас жұбайларға «қышқыл не ащы капуста жегізу» рәсімі де бар. оны жеудің мақсаты өмірдің ащы-тұщысын бірге көреміз деп серттесу болып табылады.

 

қазақтың күйеу ға төс тарту рәсімі сияқты күл салынған табаққа ақша салу рәсімі тұрғылықты немістерде де бар.

 

неміс халқының мақал-мәтелдері отанды сүюге, еңбекті бағалауға, төзімді болуға тәрбиелейді.