Перевод на алтын сака (золотой биток)

Мұхтар Омарханұлы Әуезов – қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғұлама ғалым, Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957).

Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданындағы Бөрілі деген жерде 1897 жылы 28 қыркүйекте туған. Шыққан руы қожа. Мұхтардың атасы Әуез ескіше сауаты бар, араб, парсы, ортазиялық түркі әдебиетімен таныс болған. Мұхтар бала кезінде атасының үйретуімен арабша хат таниды. Мұхтардың әкесі Омархан да, атасы Әуез де Абай аулымен іргелес отыратын, құдалы, дос-жар адамдар еді. 1908 жылы Семейдегі Камалиддин хазірет медресесінде оқып, одан кейін орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы Семей қалалық бес кластық орыс қазына училищесіне оқуға түсіп, соңғы класында оқып жүргенде «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады.

Эссе:Жылқы кисе-киім,жылқы мінсе-көлік,жылқы жесе-тамақ,жылқы ішсе-сусын.

1.Кіріспе бөлім.

Қазақстанда мал шаруашылығы жақсы дамыған.Түйе,жылқы,сиыр,қой-ешкі өсіретін шаруашылықтар көп.Түйе-байлық.Түйе малы-шөлге төзімді,көшіп-қонуға,жүк тиеуге ыңғайлы жануар.Жүнінен көрпе, киім,шұлықтар тоқылса,сүтінен денсаулыққа пайдалы қымыран,шұбат алынады.Өкпе ауруларына емдік қастеті бар.Сиыр-ақтық.Сиыр- қыстауда бағылады.Сүті-еті пайданылады.Сүтінен құрт-ірімшік,айран,қатық жасалады.Сүтін сабаға салып май шайқайды.Қой-ешкі-мырзалық.Қонаққа,тойға қой сойылады.Жүні киіз басуға пайданылады.Киіз үй жабдықтары істелінеді.Ешкі-жеңілдік.Қой-ешкі еті жегенге жеңіл.Ешкінің сүті бағалы,дертке шипа.Жаңа туған балаларға беріледі.Қой-ешкі тез көбейетін майда мал.Миранос қойларының жүндері биязы,пайдалы.Құрт,ірімшік жасалады.Жылқы -сәндік.Тұлпарларды ат бәйгесіне қосады.Жылқы -көлік.Жылқыны мініске пайдаланады.Жылқы-мал патшасы.Үй жануарларының ішіндегі мүсіні жағынан көріктісі.Жылқы-киелі жануар.Жылқы таза жануар,тек тұнық таза суды ішеді.Үйіріне аң жолатпай қорғайды.Жылан жылқы жатқан жерге жоламайды.

2.Негізгі бөлім.

Жылқы кисе -киім.Жылқының терісі киім жасауға пайдаланады.Жылқы суыққа төзімді,қалың қардада тұяғымен шөп аршып жайыла береді.Жылқы мінсе-көлік.Жылқыны көлік ретінде пайдаланады.Мал бағу үшін,жол сапарда,ат жарыстарында,пәуескеге,арбаға жегуге жылқыны пайдаланған.Жылқы жесе-тамақ.Жылқының етін соғымға сойып алған.Жылқының еті жегенге жеңіл,қыста тоңдырмайды.Жылқы ішсе-сусын.Жылқы сүтінен сабаға пісіп,ашытып қымыз дайындайды.Қымыз денсаулыққа пайдалы,дертке шипа.

3.Қорытынды бөлім.

Мал шаруашылығы өсіп өркендеген осы замандада әр малдың өз орны бар.Қазірдеде жылқы малы мерекелерде ат жарысқа,бәйгеге,көкпарға,қыз қуу ойындарына қатыстырылады.Елімізде ат спорты дамыған.Түйе малы әр шаруашылықта өсіріледі.Сиыр,қой-ешкі қай ауылға барсаңызда жетерлік.Ата-бабамыздан қалған осы төрт түлік малды асырап,өркендетіп,еліміздің шаруашылығын көркейтейік.Еліміздің экөномикасына айтарлықтай үлес қосалық.