4-тапсырма. Мәтінді тыңдаңдар (17-аудио Қандай сөздер естеріңде қалды? Қандай сөздерді бұрыннан білесіңдер?Көшпелі өркениеттің байтақ аймағы - «Ұлы Дала» аталатынұлан-елдердің этникалық құрамын, негізінен, түркі тектес халықтаркұрады. Сондықтан да бұл даланы мәдени-этникалық мағынадаТұран», «Түркістан» деп атаған. Қазақтың көне құқығығайыр аймақта орналасқан түркі тілді көшпелі өркениеттің төлтуындысы, әрі мәдени жемісі, әрі мұрасы.Қазіргі Қазақстан аумағын мекендеген халықтар өміріндекөптеген ғасыр бойы астан-кестен оқиғалар және өзгерістер болды.Қазақтар ұрпақтар үшін көне дәуірдің мұрасы ретінде екі мәңгіқұндылықты сақтап қалды: ол сөз құдіреті мен заң құдіреті.Қазақ құқығы қазақ халқының және барлық көшпелі өр-кениеттің мәдени байлығы. Ол мыңжылдық тарихымен, өзіндікерекшелігімен және өміршеңдігімен, адам еркіндігін жақтағансипаттарымен әлем назарына ілінді.жер шарының Орталық Азия бөлігі. Сол кездегі осы аймақтағы​

4) Мақал - мәтелдерді ойлап табу дәстүрі нақты ережелерге бағынбайды, белгілі бір уақыт пен орынға байланысты емес. Филолог Нысанбек Тұрекұл мақал - мәтелдердің мақсатын түсіндіреді:

"Мақалдар (мақал – мәтелдер) - бұл аяқталған ойды білдіретін ашық және айқын мазмұнмен қысқаша поэтикалық сөздер. Олар қазақ халқының тұрмысы мен еңбек өмірінен пайда болды. Қазақ мақал-мәтелдері-бұл екі, үш және төртбұрыш.

Еңбек ерлікке жетеді,

Ерлік елге жеткізіледі.

Еңбек жеткізеді, ерлік,

Ерлік-ел бірлігіне дейін.

Бұл мақалдарда бейнелі мағыналар жоқ. Барлығы қарапайым және анық.

Мәтелдер (мақал-мәтелдер) тікелей қатысты емес маңызы бар. Оларда барлығы басқаша, бейнелі, әдемі. Мақал өзі мағынаны табу, оны табу, нақты тұжырым жасамайды.

Көбінесе мақалдарда параллель қайталаулар бар. Міне, кейбіреулердің мағынасы: "Ер мойнында қылқан тірімес" (жас арқанның мойынында). Бұл дегеніміз, қарыз қайтарылатын болады, ол іс жүзінде пайдалы.

"Ала қойды қырықққан көп жүн жинай алмас" (көп жүнді жинамайды). Бұл өрнек келесідей болуы мүмкін: кез келген істе жартысы болмауы керек".